Historia RSM Rybnickiej Spółdzielni Mieszkaniowej sięga początków roku 1957. W tym czasie w prasie i w radio pojawiać zaczęły się informacje na temat możliwości budownictwa spółdzielczego. Przedstawiano istniejące już spółdzielnie mieszkaniowe, akcentując , że dają one możliwość rozwiązywania istniejącego niemal wszędzie problemu braku mieszkań. W takiej atmosferze doszło między innymi na początku kwietnia do spotkania Przewodniczącego Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Rybniku Pawła Zientka z Zygmuntem Podleśnym.
Paweł Zientek w odróżnieniu od części ówczesnych urzędników miejskich odnosił się bardzo życzliwie do zamiarów założenia w Rybniku spółdzielni lokatorskiej. 15 kwietnia (poniedziałek)odbyło się zebranie informacyjne dla osób zainteresowanych członkostwem w spółdzielni mieszkaniowej. Zgromadziło ono około 25 osób. Oprócz wspomnianej wyżej spółdzielni lokatorskiej mającej budować „bloki” omawiana była również możliwość założenia Spółdzielczego Zrzeszenia Budowy Domów Indywidualnych. W tamtych bowiem latach domy mieszkalne kojarzyły się raczej z niewielkimi budynkami komunalnymi ( jakie np. powstały na osiedlu Wieczorka) bądź z domami jednorodzinnymi. Jak wspomina Zygmunt Podleśny – słyszało się opinie, że budowane bloki oszpecą nasze miasto. Jednak ówczesny gospodarz tego terenu , Paweł Zientek jednoznacznie poparł w trakcie spotkania ideę założenia spółdzielni dla budowy domów wielorodzinnych. Wyraził przy tym ubolewanie z powodu niewielkiej liczby osób obecnych na zebraniu, podczas gdy codziennie dociera do niego o wiele większa ilość petentów szukających pomocy w uzyskaniu mieszkania. Na zakończenie zebrania ustalono liczby chętnych na poszczególne formy budownictwa i tak: założeniem Spółdzielczego zrzeszenia budowy domków jednorodzinnych zainteresowanych było 8 osób , podczas gdy akces do spółdzielni mieszkaniowej zgłosiły 4 osoby. Postanowiono w związku z tym przeprowadzić jeszcze jedno zebranie i poprzedzić je możliwie szeroką akcją informacyjną. Zachowane streszczenie protokołu z tego zebrania nie pozwala na ustalenie ani dokładnej daty jego odbycia, ani nazwisk osób (lub przynajmniej ich ilości) w nim uczestniczących. Być może ktoś z czytelników dysponuje takimi informacjami – bylibyśmy wdzięczni za podzielenie się nimi z „Wiadomościami”. W trakcie zebrania podano kilka bliższych informacji dotyczących planowanego przedsięwzięcia: spółdzielnia miała zabudowywać głównie śródmieście – jako tereny przeznaczone pod tę formę budownictwa wymieniono ul Rewolucji Październikowej, Gliwickiej i Wysokiej. Wpisowe miało wynosić 50 złotych, a wkład (tak napisano w oryginale – chodzi tu o udział ) 500 złotych. Zebrani w głosowaniu ustalili zamiar powołania Spółdzielni Mieszkaniowej.
Wyznaczono termin Zebrania Założycielskiego na 21 sierpnia 1957r. na godzinę 17-tą. Przygotowanie Zebrania powierzono Henrykowi Brachmanowi, Janowi Brolowi , Stanisławowi Lekstoniowi i Franciszkowi Moroniowi. Zgodnie z założeniami 21.8.1957r. (środa) w sali posiedzeń Rady Narodowej przy ul. Chrobrego odbyło się Walne Zgromadzenie Założycielskie Członków Spółdzielni Mieszkaniowej z odpowiedzialnością udziałami w Rybniku. W porządku obrad znalazły się następujące sprawy: -przyjęcie Statutu -określenie planu działalności spółdzielni -uchwalenie najwyższej sumy zobowiązań -zatwierdzenie preliminarza budżetowego na okres przed włączeniem do planu inwestycyjnego -wybory Rady Nadzorczej i Zarządu Według protokołu w Zebraniu wzięło udział 30 lub 32 członków. Przewodniczącym Zebrania został Zygmunt Podleśny, sekretarzem Ludgarda Pacha, asesorami Lucjan Napieralski i Zygmunt Ochojski. Zebrani przyjęli Statut – był to tzw. statut wzorcowy w którym należało uzupełnić dane dotyczące konkretnej spółdzielni. Pierwszy Statut RSM przewidywał m. in.: -członkami RSM mogły być osoby fizyczne i prawne ; -wpisowe w wysokości 50 zł, a udział 500 zł. Pomimo przeprowadzonego głosowania nad takimi kwotami ( co zresztą zapisane zostało w protokole zebrania) w treści Statutu złożonego do Sądu zapisano wpisowe w wysokości 100 zł; -na deklaracji przystąpienia do spółdzielni wymagane były podpisy dwóch członków wprowadzających; -wkład mieszkaniowo-budowlany mógł być wnoszony zarówno w gotówce, materiałach budowlanych lub w formie pracy własnej członka i jego najbliższej rodziny; -możliwe było wnoszenie przez zakłady pracy i instytucje społeczne czy polityczne tzw. wkładów patronalnych, będących bezzwrotnym dofinansowaniem dla osób fizycznych do ich wkładów budowlanych; -liczba członków spółdzielni-osób fizycznych nie mogła przekraczać liczby domów jednorodzinnych lub samodzielnych lokali mieszkalnych przewidzianych w programie budowy; -skreślenie z listy członków mogło nastąpić na skutek niecelowości członkostwa –tzn, jeżeli program budowy nie przewidywał dostarczenia członkowi mieszkania; -członek skreślony bądź wykluczony ze spółdzielni , a który odwołał się od tej decyzji do Walnego Zgromadzenia, nie miał prawa „brać udziału w Walnych Zgromadzeniach z wyjątkiem udziału w tym punkcie porządku obrad Walnego Zgromadzenia, w którym rozpatrywana jest jego sprawa”; -w przypadku nie zwolnienia mieszkania przez osoby które utraciły do niego prawo, były one z niego usuwane „w trybie postępowania sądowego, bez obowiązku dostarczenia przez Spółdzielnię mieszkania zastępczego”; -Walne Zgromadzenie zwoływane powinno być dwa razy do roku; -Rada Nadzorcza powoływana była na okres 3 lat i liczyć miała 6 członków. Co roku 1/3 składu Rady ustępowała. W pierwszych dwóch latach decydowało o tym losowanie, następnie „starszeństwo wyboru”. Ustępujący członek Rady mógł być ponownie wybrany do jej składu. Prezydium Rady było wybierane co roku; -Zarząd był wybierany na 3 lata. Plan działalności Spółdzielni przyjęty przez Walne Zgromadzenie przewidywał budowę 6 bloków mieszkalnych o 156-ciu mieszkaniach zawierających 438 izb. Czas realizacji określono na trzy lata: 1958-1960, w każdym roku planując wybudować 2 budynki po 146 izb. Koszt przedsięwzięcia określono według posiadanego orientacyjnego kosztorysu na 18.396.000 złotych. Koszt budowy jednej izby wynosił 42.000 zł. Dla porównania zarobki deklarowane przez pierwszych członków wynosiły miesięcznie od 1.000 do 2.500 zł. Stąd też niezbędne było uzyskanie kredytów, których spłata rozłożona była na 40 lat. Członkowie zobowiązani byli wnieść wkłady w wysokości 10% kosztów budowy przed rozpoczęciem budowy. Planowany kredyt miał wynieść 16.557.000 zł. Walne Zgromadzenie zatwierdziło również „preliminarz budżetowy na okres działalności przed włączeniem do planu inwestycyjnego w wysokości 5.994.000zł. Następnie w tajnych głosowaniach wybrano Radę Nadzorczą , do której weszli: Henryk Brachman, Karol Gruszczyk, Ignacy Jędrychowski, Zofia Kojzar, Franciszek Moroń, Lucjan Napieralski i Zygmunt Ochojski. (Co ciekawe, wbrew ustaleniom dopiero co przyjętego Statutu wybrano o jedną osobę więcej, niż należało. Niezgodność ta powstała prawdopodobnie ze względu na fakt, że każda z 7 kandydujących osób otrzymała taką samą liczbę głosów – tak przynajmniej wynika z protokołu). Wybrano również Zarząd Spółdzielni. Spośród 30 osób zakładających Rybnicką Spółdzielnię Mieszkaniową nie wszyscy zostali członkami tejże spółdzielni – część z różnych przyczyn nie wniosła wymaganych wkładów. Przekrój społeczny grupy założycieli był szeroki : od górników poprzez nauczycieli, adwokatów, rzemieślników, po dyrektorów. W opinii wydanej 29.06.1957r przez Prezydium MRN odnośnie założenia spółdzielni znalazło się m.in. takie sformułowanie : „Kandydatom na członków spółdzielni powinna być udzielona pomoc Państwa, biorąc pod uwagę ich przynależność klasową i charakter wykonywanego zawodu” – jednak takie zastrzeżenie nie miało wpływu na ograniczenia możliwości przystępowania do spółdzielni. Bezpośrednio po Walnym Zgromadzeniu miało miejsce ukonstytuowanie się Rady Nadzorczej i Zarządu RSM. Przewodniczącym Rady został Lucjan Napieralski, zastępcą Franciszek Moroń, sekretarzem Zygmunt Ochojski. Zarząd tworzyli: Przewodniczący – Jan Brol, zastępca –Stanisław Lekstoń, członek Zarządu- Zygmunt Podleśny. Aby RSM mogła być wpisana do Rejestru należało jeszcze uzyskać ze Związku Spółdzielni Mieszkaniowych oświadczenie o celowości założenia Spółdzielni. Oświadczenie takie otrzymano 7.10.1957r., co pozwoliło na złożenie wniosku do sądu o zarejestrowanie RSM. Postanowienie wydane w tej sprawie dnia 7 listopada 1957 roku przez Sąd Powiatowy w Katowicach, rejestrujące Rybnicka Spółdzielnię Mieszkaniową pod numerem rejestru RS 684 – zakończyło etap tworzenia , a rozpoczęło historię działalności naszej spółdzielni. Pierwszą siedzibą spółdzielni był pokój z telefonem udostępniony przez Miejską Radę Narodową w budynku przy ul. Chrobrego 2. Członkowie Zarządu wykonywali w tym czasie swoje obowiązki społecznie. (Opracowano na podstawie dokumentów z archiwum RSM oraz wspomnień P.Zygmunta Podleśnego)
